Ավարտվել են Լոռու մարզի՝ հանքարդյունաբերական գործունեության ազդեցության տակ գտնվող և քիմիապես աղտոտված տարածքներում հետազոտությունների իրականացման համար նախատեսված նմուշառման գործընթացները։
ԵՐԵՎԱՆ / ՊՐԱՀԱ – Ավարտվել են Լոռու մարզի՝ հանքարդյունաբերական գործունեության ազդեցության տակ գտնվող և քիմիական աղտոտվածության ենթարկված տարածքներում հետազոտությունների իրականացման համար նախատեսված նմուշառման աշխատանքները: Ընդհանուր
առմամբ հավաքվել է 136 նմուշ, որոնք ներառում էին սենյակային փոշու, հողի, գետային նստվածքների, կաթնամթերքի և կենսանյութերի (մարդու մեզի և մազերի) նմուշներ:
Հետազոտություններն անցկացվել են հուլիսի 28-ից օգոստոսի 2-ը Լոռու մարզի Ալավերդի, Հաղպատ, Սանահին, Աքորի, Շնող, Թեղուտ, Ախթալա, Մեծ Այրում, Փոքր Այրում, Շամլուղ, Արմանիս և Մղարթ բնակավայրերում, որոնք գտնվում են հանքարդյունաբերական «Սագամար», «Թեղուտ» և «Ախթալայի
լեռնահարստացման կոմբինատ» ՓԲԸ-ների ազդեցության տակ:
Բոլոր նմուշներն ուղարկվել են Չեխիայի Առողջապահության ինստիտուտի՝ Ուստի նադ Լաբեյում գտնվող հավաստագրված լաբորատորիա: Առաջին հերթին կուսումնասիրվի նմուշներում
հանքարդյունաբերական գործունեությանը բնորոշ տարրերի` մկնդեղի, կադմիումի, պղնձի, ցինկի և կապարի պարունակությունը: «Մենք աշխատում ենք այս տարածաշրջանում արդեն մի քանի տարի, և յուրաքանչյուր ուսումնասիրություն լրացնում է նախորդները, որպեսզի հնարավորինս շատ տվյալներ ստանանք առավել խոցելի տարածքներում աղտոտման տարածվածության վերաբերյալ՝ դրանով իսկ բարձրացնելով բնակչության իրազեկվածությունը առողջությանը և շրջակա միջավայրին սպառնացող վտանգների մասին», - ասաց չեխական «Առնիկա» քիմիական անվտանգության հարցերով զբաղվող հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչ Վալերիա Գրեչկոն: Նա գոհունակություն հայտնեց փորձանմուշների հավաքագրման աշխատանքներում տեղի բնակչության ակտիվ մասնակցության կապակցությամբ: Ի տարբերություն նախորդ տարիների, այս տարի ուսումնասիրության աշխարհագրությունն ընդլայնվել է: Արմանիս, Մղարթ, Շնող և Թեղուտ գյուղերի բնակիչներն առաջին անգամ մասնակցեցին կենսանմուշների հավաքագրմանը: «Լցակույտերի փոշին գալիս է մեր ուղղությամբ, և մենք զգում ենք անտանելի հոտ, հատկապես ուժեղ քամու դեպքում», - ԷկոԼուրի հետ զրույցում ասաց Արմանիսի բնակիչը: Նա հավելեց, որ իրեն անընդհատ անհանգստացնում է շնչառության հետ կապված խնդիրը, սակայն բժշկական հետազոտությունները ոչինչ չեն բացահայտել, և այժմ նա հույս ունի, որ Չեխիայի թիմի հետազոտությունը կօգնի գտնել իր հարցերի պատասխանները:
Նմուշառմանը մասնակցող Շնող գյուղի բնակիչներից մեկն արդեն մի քանի տարի փորձում է ուշադրություն հրավիրել աղտոտված տարածքներում ապրող մարդկանց առողջական խնդիրների վրա: Նա ներկայումս գտնվում է բժիշկների հսկողության տակ և ուժեղ դեղամիջոցներ է ընդունում: «Իմ
հողամասը գտնվում է Դեբեդ գետի ափին: Ընտանի կենդանիները խմել են գետի ջուրը, հիվանդացել և
մահացել: Ծառերը չորանում են: Ստամոքսի ցավեր ունեմ, ճնշման հետ կապված խնդիրներ: Իհարկե, մենք այս ամենը կապում ենք հանքարդյունաբերության հետ», - ասաց նա:
Նա մեկն է այն 70 հայցվորներից, ով դիմել է դատարան «Ախթալայի լեռնահարստացման կոմբինատի» դեմ հայցերով՝ իր առողջությանը և տնտեսությանը հասցված վնասների փոխհատուցման պահանջով:
Ըստ տուժած բնակչի՝ հետազոտությունների արդյունքները արդարության և իրավունքների վերականգնման համար իրենց պայքարի հիմնական ապացուցողական հիմքն է:
«Վերջին տարիներին կատարված հետազոտությունները գնալով ավելի են գրավում հանրության հետաքրքրությունը: Քանի որ Հայաստանում չկան մարդու առողջության վրա հանքարդյունաբերության և աղտոտվածության ազդեցությունը գնահատելու պետական մեխանիզմներ, հետազոտությունների
արդյունքներն իրավունքների պաշտպանության գործում միակ ապացույցն են ինչպես պետական հիմնարկներում, այնպես էլ՝ դատարաններում: Բացի այդ, հետազոտության արդյունքներն ուղղակիորեն փոխազդում են պետական քաղաքականության վրա, աշխատանքներ են տարվում շրջակա միջավայրի և
մարդու առողջության վրա աղտոտվածության ազդեցության գնահատման մեխանիզմների ներդրման ուղղությամբ», - նշեց «Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն » ՀԿ-ի (CCMS) նախագահ Օլեգ Դուլգարյանը:
Դաշտային աշխատանքներին հետևել են նաև Լոռու մարզ այցելած Չեխիայի Հանրապետության հյուպատոս Անի Շագինյանովան, Հայաստանում Չեխիայի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպանի տիկին Էլեոնորա Կոպեցկան, Հայաստանում Սլովակիայի Հանրապետության դեսպանության
վարչական և ֆինանսական բաժնի ղեկավար Դագմար Պոպյակովան:
Քիմիական աղտոտվածության աղբյուր հանդիսացող հանքարդյունաբերական ձեռնարկությունների
ենթակառուցվածքների՝ հանքավայրերի, պոչամբարների, լցակույտերի և թափոնների, արտադրամասերի վերաբերյալ գիտական տվյալները կներկայացվեն շահագրգիռ կողմերի քննարկմանը: Նախատեսվում են հանդիպումներ տեղի բնակիչների և ՏԻՄ-երի, պատասխանատու պետական մարմինների և հանրության հետ, որոնց ընթացքում մշակվելու է մարդկանց բնապահպանական իրավունքները պաշտպանելու և
շրջակա միջավայրի աղտոտվածության ռիսկերը նվազեցնելու քաղաքականություն:
Հետազոտություններն իրականացվում են չեխական «Առնիկա» կազմակերպության կողմից՝ հայաստանյան «Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն» և «ԷկոԼուր» տեղեկատվական հասարակական կազմակերպությունների հետ
համատեղ՝ Չեխիայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության ֆինանսական աջակցությամբ՝ Վերափոխումների խթանման ծրագրի շրջանակներում:
04.08.2021թ.